Gitar Manyetikleri Nasıl Çalışır?

Klasik ve akustik gitarda tel titreşiminden oluşan ses ağaç gitar gövdesi içerisinde gövdeyi titreştirerek ve yankılanarak güçlenir, elektrik gitarda ise bu yükseltme işlemi elektriksel olarak sağlanır, manyetik ise bu işleme aracılık eder. Manyetik, elektrik gitarda tellerin altında yer alır ve telin titreşimlerini algılayarak elektrik sinyaline çevirir, bu sinyali de ses kablosu üzerinden amfiye ileterek yükseltilmiş gitar sesinin oluşmasını sağlar. Yükseltilmiş diyorum çünkü elektrik gitar bağlı değilken de ses çıkartır, bu gitarın doğal sesidir ama klasik veya akustik gitara göre seviyesi çok düşüktür.
Manyetiğin temelini adından da anlaşılacağı üzere mıknatıs oluşturur. Mıknatısın etrafında düzgün bir şekilde sarılmış bakır bir tel vardır, bu düzeneğe bobin denir. Elektrik gitarın telleri iletkendir. Biliriz ki mıknatıs iletkenleri çeker, daha iyi ifadeyle aralarında bir mıknatıslanma veya manyetik alan oluşur. Tel titreştikçe mıknatısa yaklaşıp uzaklaşarak mıknatıs ile tel arasındaki manyetik alan titreşim ile doğru orantılı olarak değişir, manyetik alan ise etrafındaki tel sarımı üzerinde elektriksel akım oluşturur. Bu fenomeni Michael Faraday keşfetmiştir, tabii ki elektrik gitar üzerinde değil.
Bundan sonrası aslında elektrik sinyalinin amfiye nasıl iletildiği, elektrik sinyalinin tekrar sese nasıl dönüştürüldüğü ile ilgilidir ve ilerde başka bir yazının konusu olmaya adaydır..

5'li ve 7'li Akorlar

"Müzikte Akor Yapıları.." sayfasında anlatılan yapı 5'li ve 7'li akorların anlaşılmasına da temel oluşturur. Hatırlarsanız majör ve minör gamların nasıl oluştuğundan bahsettik ve bu gamları, gamı oluşturan sesleri temsil eden rakamlarla ifade ettik. Buna göre temel bir majör veya minör akor için gamın 1, 3 ve5'inci seslerini seçtik.

Önce 7'li akorlardan bahsedelim; majör bir akora, minör gamın 7.ci sesinin eklenmesi ile oluşan dört sesli akora 7'li akor denir. Yani

1 3 5 b7

Hatırlarsak minör gamın 7.ci sesini b7 olarak ifade etmiştik. Buna göre C7 akoru aşağıdaki şekilde oluşur.

C E G bB

7'li akorun tam adı aslında dominant 7'li akordur. klasik batı müziğinde en sık kullanılan 7'li akor budur. 7'li akorun türleri vardır, bunlar dominant 7'li akordan farklı olarak majör bir gam yerine minör bir gama 7. sesin eklenmesi veya minör gamın 7. sesi yerine majör gamın 7.ci sesinin eklenmesine göre farklılık gösterir.

Majör bir gama majör gamın 7.ci sesinin eklenmesi ile M7, maj7 veya majör 7'li akor oluşur.

1 3 5 7 - C E G B

Minör bir gama minör gamın 7.ci sesinin eklenmesi ile m7, min7 veya minör 7'li akoru oluşur.

1 b3 5 b7 - C bE G bB

Gelelim 5'liakorlara; bütün bu anlatılanlara göre şöyle bir yorum yapılabilmesi gerekir. Temel bir akoru oluşturan 1., 3, ve 5. seslere gamın 5. sesinin eklenmesi ile 5'li akor oluşur, ama görürüz ki 5. ses zaten temel akoru oluşturan sesler arasındadır.

5'li akor, 5.ci sesi vurgulayan anlamındadır, bunu da akoru oluşturan gamın 3. sesini düşürerek sağlar. Yani 5'li bir akor gamın 1.ve 5. seslerinden oluşur. Hemen fark ederiz ki 3. sesin gitmesi ile majör bir gamın 5'lisi ile minör bir gamın 5'lisi aynı notalardan oluşur, çünkü bir akorun cinsiyetini gamın 3. sesi belirler, bu da düşmüştür. Örneğin C5 akorunun yapısı aşağıdaki şekildedir.

C G

Müzikte Akor Yapıları..

Akor nedir? Akorun ne olduğunu anlamak için öncelikle müzikle ilgili daha temel başka bilgilere ihtiyaç vardır. Açıkçası bu sayfayı yazarken hangi seviyeden başlayarak anlatacağımı kestiremedim ama mümkün olduğunca basitten almaya çalışacağım..Müzik notalardan oluşur, notalar aslında belli frekanslar ve bunların armoniklerinde titreşen ses dalgalarıdır..bu kadar temele girersek de konudan saparız değil mi?

Temelde nota veya ses vardır, notaların beli aralıklarla dizilmesine de gam denir. akla gelen iki gam yani dizilim majör ve minör gamlardır. Gamın bir oktavı, yani seslerin kendini henüz tekrarlamaya başlaMAdığı dizilim, yedi notadan sonraki oktavın ilk notası da sayılırsa sekiz oluşur. Örneğin domajör gamı

C D E F G A B (C)

Dizilimi belirleyen notalar arası kaç ses atlandığıdır. örneğin do - re arası tam notadır, mi - fa arası yarım notadır. majör gamda ses aralıkları "2 tam, 1 yarım, 3 tam, 1 yarım" şeklindedir. minör gamlarda ise ses aralıkları "1 tam, 1 yarım, 2 tam, 1 yarım, 2 tam" şeklindedir. dominör gamı aşağıdaki gibidir

C D D# F G  Ab Bb (C) 

majör ve minör ses aralıklarının nihayetinde örneğin do için yukarıdaki dizilimleri oluşturduğunu bir kenara yazalım..

akorları daha kolay anlamak için yukarıdaki dizilimleri rakamlara dökelim. domajör gamının ilk notasına 1 diyelim sonra sırayla diğer notalara da 2, 3, 4.. diye numara verelim, yani gamın birinci sesi, ikinci sesi anlamında. Böylece domajör gamı do'dan başlayacak şekilde aşağıdaki şekilde dizilsin..

1 2 3 4 5 6 7 (8)

Yukarıdaki notasyon majör gamlar dikkate alınarak belirlenmiştir. minör gamlar ise bu notasyonda majör gamlardaki seslere göreceli olarak ifade edilir, yani minör gam aşağıdaki gibidir

1 2 b3 4 5 6 b7 (8)

"b", bemol için kullanılmıştır ve yarım ses pes (kalın) anlamındadır. yukarıdaki dizilim şu şekilde okunabilir

"Majör gamın 3. ve 7.notaları yarım ses pesleştirilirse minör gam elde edilir."

Akorlar ilgili oldukları gamları temsil eder, yani teknik olarak ilgili oldukları gamların seslerinden oluşur. Akorlar ilgili oldukları gamda bulunan bazı seslerin aynı anda veya sıralı olarak kullanılmasından oluşan seslerdir.  Hatta doğrudan söyleyeyim, 1., 3. ve 5. seslerinden oluşur. Aslında bu durum majör ve minör akorlar için geçerlidir. Böylece domajör akoru aşağıda gösterildiği şekilde domajör gamının 1., 3. ve 5. sesleri olan C, E, G seslerinden oluşur.

C D E F G A B (C)

Gelelim dominör akoruna; o da majör gamın 1. b3. ve 5. seslerinden veya minör gamın 1. 3. ve 5. seslerinden oluşur, yani C, D# ve G.

Nota gösteriminden rakamsal gösterime geçmek veya minör gamları majör gamlara göreceli olarak ifade etmenin tek amacı insanın aklında belirli kalıplar yaratmaktır, görecelilik kalıpları. Yani düşünürken domuydu, solmuydu, diyezmiydi demek yerine daha genel geçer cümleler kurmak işi kolaylaştırır. Müzikte bütün olay göreceliliktir.

Yukarıda do majör ve minör gamları ve akorları üzerinden anlatılan her şey diğer gam ve akorlar için de geçerlidir. Tek dikkat edilmesi gereken şey ses aralıklarına göre gamı doğru dizmektir.